w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w UE (AFSJ): najnowsze wydarzenia i aktualne tematy 2020-2021

Prezentacja

Dotarliśmy do punktu, w którym zagrożone są zasady wzajemnego uznawania i wzajemnego zaufania stanowiące podwaliny unijnej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (AFSJ), w ramach której mieści się współpraca sądowa w sprawach karnych.
Sprawy C-404/15 i C-659/15 PPU Aranyosi i Caldararu, C-216/18 PPU LM i C 220/18 PPU ML na nowo określają stosowanie zasady wzajemnego uznawania i kładą kres epoce, w której wzajemne uznawanie nie wiązało działań UE lub państw członkowskich z potrzebą kontroli praw podstawowych.

To zagadnienie jest najbardziej uderzające w kontekście europejskiego nakazu aresztowania, w ramach którego przekazanie osób wydającemu nakaz państwu członkowskiemu zostało obarczone obawami dotyczącymi praw podstawowych i praworządności w odniesieniu do tego państwa.

Europejski nakaz dochodzeniowy również obejmuje szereg czynności dochodzeniowych, które mają charakter przymusu, a zatem mogą powodować konflikty między organem wydającym a organem wykonującym, jeśli chodzi o gwarancję praw podstawowych.

Zatrzymanie, a zwłaszcza tymczasowe aresztowanie, od dawna budzi szczególną troskę państw członkowskich ze względu na konieczność wykonania wymaganych czynności przy jednoczesnym zapewnieniu przestrzegania praw podstawowych.

W związku z tym prawodawstwo UE w zakresie gwarancji proceduralnych, które podnosi pozycję proceduralną osób podejrzanych i oskarżonych jest niezwykle istotne, zapewniając unijny poziom i standard ochrony praw podstawowych, gdy pojawiają się obawy dotyczące niektórych praktyk państw członkowskich UE.

Wszystko to stanowi zupełnie nowe wyzwanie dla praktyków, sędziów, prokuratorów i adwokatów zajmujących się transgranicznych sprawami karnymi w UE. Dylemat, przed którym stają dziś prawnicy, polega na tym, jak wiernie stosować dorobek prawny UE w sprawach karnych, gdy podstawowe zasady współpracy – wzajemne uznawanie i wzajemne zaufanie – są zagrożone erozją. Mówiąc szerzej, w jaki sposób w pełni stosować prawo karne UE, zapewniając jednocześnie pełne poszanowanie praw podstawowych i praworządności.

Oczekiwanym rezultatem projektu będzie poszerzenie wiedzy i lepsze zrozumienie najważniejszych dziedzin prawa karnego UE – europejskiej procedury wydawania osób na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, europejskiej procedury zbierania dowodów na podstawie europejskiego nakazu dochodzeniowego, europejskich instrumentów prawnych dotyczących zatrzymania i przekazywania więźniów oraz gwarancji proceduralnych na poziomie europejskim w postępowaniu karnym.
Strona internetowa utworzona na potrzeby niniejszego projektu oraz materiały szkoleniowe będą dostępne przez cały czas jego trwania. Po zamknięciu projektu wstępny wykład online i materiały szkoleniowe w pięciu językach (angielskim, francuskim, niderlandzkim, hiszpańskim i polskim) zostaną udostępnione na portalu e-sprawiedliwość.